Hòn non bộ, ý nghĩa phong thủy và những điều cần tránh khi chơi non bộ

Hòn non bộ là gì ?

Hòn non bộ được biết đến là một nghệ thuật xây dựng, sắp đặt, thu nhỏ, đưa mô hình những ngọn núi to lớn ngoài tự nhiên vào trong các vườn cảnh. Hay nói một cách khác, người ta gọi là “giả sơn”. Nghệ thuật hòn non bộ nhằm phục vụ cho mục đích thưởng ngoạn và phong thủy trong cuộc sống.

Non bộ không chỉ là thú chơi nghệ thuật ở Việt Nam mà còn phổ biến ở nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là trong nghệ thuật thiết kế cảnh quan sân vườn các nước Á Đông. Như ở Trung Hoa, có nghệ thuật non bộ Penjing hay ở Nhật Bản có tên là Bonkei. Ở mỗi nước có một lối thiết kế riêng biệt tùy thuộc vào các yếu tố như nước, đá, cây cảnh…,

Ngày nay, nghệ thuật hòn non bộ của Việt Nam đã phát triển lên một đỉnh cao, trở thành một phần không thể thiếu trong thiết kế kiến trúc cảnh quan khi xây dựng, đặc biệt là xây dựng cảnh quan sân vườn.

Nguồn gốc của nghệ thuật thiết kế non bộ

Có nhiều tài liệu và gốc tích về hòn non bộ. Tuy nhiên theo nguồn tài liệu thì lịch sử chơi non bộ bắt nguồn từ đời nhà Hán (Trung Quốc). Sự phát triển của nghệ thuật non bộ được thể hiện qua các tranh sơn thủy, thơ văn ca tụng núi non, sông nước và những hiểu biết về mỹ thuật, Đặc biệt trong tác phẩm “dựng đá làm núi” hay các bức họa trên tường đời Đông Hán.

Hòn non bộ bắt đầu thể hiện được vẻ đẹp khung cảnh núi non chân thực hùng vĩ cùng cảnh sơn thủy hữu tình vào thời nhà Đường ở Trung Quốc. Đây là giai đoạn phát triển nhanh mạnh của tranh sơn thủy và lý luận mỹ họa.

Lịch sử chơi non bộ ở nước ta cũng bị ảnh hưởng khá nhiều bởi nghệ thuật non bộ Trung Quốc, do chúng ta bị Trung Quốc xâm lược 1000 năm trước khi dành lại được độc lập vào năm 905 ở thời nhà Đường và một lần xâm lược ngắn 20 ở thời nhà Minh họ đã truyền bá các tư tưởng văn hóa và đời sống ở mọi mặt trong đó có thú chơi non bộ.

Thú chơi non bộ ngày nay phổ biến như thế nào?

Non bộ ngày càng được ưa chuộng trong thiết kế cảnh quan sân vườn để tạo nên những nét độc đáo trong kiến trúc. Không những thông dụng ở các khu di tích, chùa chiền,… các tác phẩm non bộ ngày nay còn không thể thiếu khi thiết kế sân vườn biệt thự, công trình cảnh quan,… Thi công hòn non bộ với bàn tay tài hoa của các nghệ nhân, thổi hồn vào các hòn giả sơn, tạo nên một phong cảnh nên thơ mà hùng vĩ ngay trong tầm mắt người thưởng ngoạn.

Thi công non bộ của người Việt ngày nay còn được học hỏi và chắt lọc kinh nghiệm từ các nước khác như Nhật Bản, Thái Lan, Campuchia, Ấn Độ,… cùng cảm hứng từ những ngọn núi, cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ của nước ta như ngọn núi Phăng-xi-păng, vịnh Hạ Long, dãy núi Hoàng Liên Sơn , chùa Hương Tích, Chi Nê, Mỹ Đức hay các vùng núi cao Tây Nguyên…

Ý nghĩa của hòn non bộ trong cuộc sống

Ngoài tác dụng mang đến vẻ đẹp thẩm mỹ cho ngôi nhà thì nó còn có tác dụng mang đến sự cân bằng âm dương, tạo vượng khí cho nhà ở. Các yếu tố như núi, thác nước, hang động, cây cối, thuyền bè… Được phối hợp rất tinh xảo, tạo nên một sự lưu thông về ngũ hành. Theo đó, núi là nơi hội tụ tinh túy của đất trời, nơi hội tụ tiền tài và danh vọng. Sông là biểu tượng của đại cát. Nước là tài lộc, những dòng chảy của nước biểu trưng cho tài lộc luôn chảy vào ngôi nhà của bạn.

Hòn non bộ còn giúp ta hiểu thêm về cuộc sống, đó là sự liên kết, nương tựa vào nhau giữa các yếu tố. Giúp chúng ta hiểu được rằng, mọi vật, mọi việc trên thế gian này đều như một sợi dây kết nối. Chúng ta cần biết cân bằng, hài hòa mọi thứ.

Như vậy có thể thấy rằng, hòn non bộ không chỉ là một vùng non nước, trời mây được thu nhỏ lại mà còn mang đến vẻ đẹp thẩm mỹ cho khu vườn, căn nhà của bạn. Đặc biệt còn là yếu tố mang nhiều ý nghĩa phong thủy.

Phân loại hòn non bộ

Tùy theo sở thích cũng như điều kiện mà mỗi gia chủ có một sự lựa chọn xây dựng non bộ khác nhau. Dưới đây là 3 loại non bộ phổ biến nhất hiện nay.

Hòn non bộ ngoài trời

Với các không gian rộng lớn trong khuôn viên, sân vườn, sự tồn tại của những ngọn núi hùng vĩ sẽ giúp cho không gian sân vườn của bạn trở nên tự nhiên, mát mẻ và bí ẩn.

Vị trí xây dựng non bộ mang những ý nghĩa khác nhau ngoài việc làm đẹp. Nếu non bộ được xây trước nhà, đó sẽ là bức bình phong che chắn cho gia chủ khỏi những tà khí. Chặn đứng và luân chuyển những điều không tốt ra khỏi trạch phần. Giúp cho cuộc sống của gia chủ luôn thịnh vượng, an bình. Vị trí này, bạn không nên xây kích thước quá lớn so với kích thước ngôi nhà. Tránh để non bộ che khuất toàn bộ mặt tiền.

Nếu hòn non bộ xây dựng phía sau nhà, bạn nên xây với kích thước lớn, đồ sộ. Chúng sẽ trở thành điểm tựa vững chắc cho căn nhà bạn. Trong phong thủy, thế nhà dựa núi được gọi là “hậu chẩm”, mang ý nghĩa vững vàng, kiên cố.

Phương án phối ghép cây trên núi non bộ cũng cần được tính toán dựa trên kinh nghiệm lâu năm của các đơn vị chuyên nghiệp như chọn loại cây trồng, phương án tưới chăm sóc…

Hòn non bộ mini

Hòn non bộ mini

Với những căn nhà diện tích nhỏ ví dụ như nhà phố thì không có đủ không gian để xây non bộ ngoài trời. Đó là lý do những hòn non bộ mini trong nhà được ra đời. Với tỷ lệ thu nhỏ, diện tích không quá 2m2 nên có thể dễ dàng đặt trong nhà. Thông thường, những hòn non bộ này sẽ kiêm luôn bể cá cảnh. Do vậy có thể phối cảnh một thủy cung sinh động hoặc một khung cảnh sơn thủy hữu tình. Điều này tùy thuộc vào sở thích của gia chủ mà có sự bố trí khác nhau.

Hòn non bộ đẹp nhỏ để bàn

Tiểu cảnh non bộ để bàn tuyệt đẹp

Không ít công ty, văn phòng làm việc có trưng bày những tiểu cảnh non bộ để bàn. Kích thước nhỏ gọn, những hòn non bộ được chế tác tinh xảo đang dần trở thành mốt trang trí bàn làm việc của dân văn phòng. Sự nhỏ gọn, dễ di chuyển mà không vướng víu khiến nhân viên văn phòng rất yêu thích. Mô hình non bộ chùa, tháp, núi non… Đa dạng giúp cho gia chủ có nhiều lựa chọn phù hợp theo sở thích của từng người.

Các loại đá sử dụng để làm hòn non bộ

Đá tai mèo: Loại đá này thường được tìm thấy ở khu vực miền Trung nhiều nhất, nó có màu xám, cứng, các cạnh sắc bén và đa dạng về hình dáng cũng như kích thước, thích hợp sử dụng để thiết kế tiểu cảnh, hòn non bộ để bàn, hòn non bộ mini.

Đá vàng: Là loại đá chuyên được dùng thiết kế thi công các hòn non bộ cỡ lớn, loại đá này có nét đặc trưng riêng về màu sắc khá tự nhiên khi tạo thành hình dáng hòn non bộ.

Đá vân mây: Đây là loại đá phổ biến nhất được dùng khá nhiều trong các công trình hòn non bộ lớn, kết hợp hồ cá Koi, thiết kế thi công thác nước…

Đá san hô: Loại đá này thường được đánh giá khá cao và được coi là sự lựa chọn số một để chế tác non bộ hiện nay, với ưu điểm xốp, dễ hút nước giữ nước trong đá và có thể cung cấp nước cho một số cây trồng trên mặt đá.

Đá tuyết sơn: Đá tuyết sơn là loại đá phiến mỏng dẹp, có nhiều kích cỡ khác nhau, khi nhìn ngang hình dáng của chúng vốn dĩ đã rất giống các ngọn núi do đó chúng cũng thường được sử dụng phổ biến trong làm hòn non bộ, thiết kế thi công tiểu cảnh, trang trí ngoại thất sân vườn.

Đá tuyết sơn thiết kế non bộ

Đá vôi: Đối với những hòn non bộ yêu cầu thiết kế có khe hở, rãnh, kẽ gân sẽ thích hợp khi sử dụng loại đá vôi, nó sẽ tạo nên được những mạch nước khá tự nhiên khi thiết kế. Không giống với đá san hô, đá vôi có phần dễ kiếm hơn và mức giá cũng rất phải chăng, do vậy mà được nhiều người lựa chọn. Tuy nhiên nhược điểm của nó là cứng và chắc nên đục đẽo hơi khó, đòi hỏi người thực hiện phải thật tỉ mỉ, cẩn thận, kiên nhẫn để đem lại một hòn non bộ hoàn chỉnh.

Đá da voi: Đây là loại đá có tính thẩm mỹ khá cao khi dùng để làm hòn non bộ dù là dạng khô để trong nhà hay dạng ướt ở bên ngoài, chúng giúp hòn non bộ có được nét sang trọng và ấn tượng hơn.

Xi măng giả đá: Là những hòn non bộ nhỏ được tạo bởi xi măng giúp cho các nghệ nhân giải quyết các vấn đề về tạo hình khi không tìm được các loại đá tự nhiên thay thế.

Những điều cần tránh khi chơi non bộ

Dưới đây là những sai lầm mà người chơi non bộ dễ mắc phải nếu không có kinh nghiệm.

Sắp xếp các chi tiết vô lý

Trong một tiểu cảnh non bộ sẽ có các chi tiết nhỏ như nhà cửa, mục đồng, tiên ông, ngư dân, động – thực vật… Đây là lý do bạn cần phải sắp xếp bài trí chúng một cách hợp lý nhất. “Hợp lý” ở đây chính là đúng với quy luật của tự nhiên. Bạn không thể để mục đồng chăn trâu trên đỉnh núi cao chót vót. Không thể để ngư ông câu cá bên vách đá cheo leo. Cây cổ thụ không thể mọc giữa ao…

Thiết kế hướng nước chảy ra ngoài

Một trong những sai lầm mà khá nhiều gia chủ gặp phải khi thiết kế hòn non bộ đó chính là chọn sai hướng nước chảy. Từ lâu, quan niệm phong thủy đã chỉ ra rằng, “Nơi có nước chảy tới gọi là cửa trời, nước đến mà không thấy người gọi là cửa trời mở. Nơi nước chảy đi gọi là cửa đất, nơi không thấy nước chảy đi gọi là cửa đất đóng”.

Nước là ám chỉ cho tiền tài, do đó, ông bà ta thường có câu rằng “tiền vô như nước”. Việc thiết kế hướng nước chảy ra ngoài đường lộ, ngoài cổng nhà sẽ dẫn đến tiêu hao tài lộc, của cải.

Thiết kế hình thù kỳ quái cho hòn non bộ

Nhiều gia chủ yêu thích sự kỳ lạ nên thường thiết kế các thế núi lởm chởm, kỳ quái, nhọn hoắt… Tuy nhiên, đây là điều nên tránh bởi sự dị dạng của non bộ có thể trở thành nơi trú ngụ của tà ma. Đặc biệt, khi xây hòn non bộ không tạo hình 2 hốc đen như con mắt nhìn thẳng vào nhà. Chúng gây nên trạng thái bất an cho gia chủ, ảnh hưởng không tốt cho cuộc sống.

Số lượng đỉnh núi chẵn

Nhiều gia chủ vì yêu thích các số chẵn nên thường chọn làm hòn non bộ theo số chẵn. Tuy nhiên, gia chủ cần biết rằng, đây là một sai lầm chết người đấy vì số chẵn từ lâu chính là tượng trưng cho cõi âm. Do vậy gia chủ nên xây số đỉnh núi cho non bộ là số lẻ như 3-5-7…

Đồng thời không để đỉnh núi quá nhọn. Nếu đỉnh núi nhọn sẽ tiềm ẩn nguy cơ rủi ro. Ngoài ra, cũng không được cắt bằng đỉnh núi, sẽ mất tự nhiên. Tốt nhất là tạo hình núi nhấp nhô, có cao có thấp, độ nhọn vừa phải.

Chơi hòn non bộ không hề đơn giản tí nào. Vậy bạn đã sẵn sàng để sở hữu một hòn non bộ vừa đẹp, vừa hợp phong thủy chưa? Trước hết bạn cần hiểu được các nguyên tắc cơ bản, sau đó là cần thêm tư vấn từ những người đi trước có nhiều kinh nghiệm hoặc chuyên gia thiết kế non bộ.